Une utopie,
un mensonge
Une utopie, un mensonge is het verhaal van een Baskische vrouw die zich op 18-jarige leeftijd aansloot bij de afscheidingsbeweging ETA en 40 jaar later in een gevangenis in Spanje terechtkomt.
Deze audiodocumentaire gaat niet over schuld of onschuld. Dit verhaal gaat over het waarom van een onomkeerbare beslissing en wat dat met een mensenleven en je omgeving doet.
Une utopie, un mensonge is een werk in 3 talen (Nederlands, Frans en Spaans) en wordt volledig ondertiteld, zowel in Nederlands als Engels.
Bekijk ook het beeldverhaal
Une utopie, un mensonge werd gemaakt in het kader van de masterproef aan het RITCS.
Promotor: Katharina Smets
Illustratie: Manon Hebberecht
1
Het begon met een artikel
De Standaard kopt op 22 november 2020: “Gents-Baskische kokkin vandaag op vlucht naar Spanje gezet”. Op de bijhorende foto staat een vrouw met bruin, krullend haar, een rechthoekige bril en zilveren oorringen. Ik lees de kop nog eens, ga diagonaal over het artikel en bekijk de foto vanop een afstand. Ik ken die vrouw. Ik bel meteen mijn vader op. Als hij droog op mijn vraag ‘ja, dat is zij’ antwoordt, besef ik pas dat het echt waar is. De vrouw die vroeger kookte op feestjes van mijn vader en ons huis poetste, liep al heel haar leven rond met het zwaard van Damocles boven haar hoofd.
2
Over Jaione
Jaione's leven is doordrenkt van een tumultueuze geschiedenis en een verlangen naar vrijheid. Geboren in 1958 in Lezo, een dorp gelegen aan de grens van Gipuzkoa en Frankrijk, kwam ze ter wereld in een tijd waarin Francisco Franco nog steeds aan de macht was en ETA zijn opkomst beleefde. Haar vader, een trots nationalist en lid van de Baskische Nationalistische Partij, voedde Jaione op met een diepgewortelde liefde voor haar volk en cultuur.
Echter, onder het Franco-regime waren Baskische namen en de Baskische taal verboden. Jaione, oorspronkelijk gedoopt als Maria Natividad, moest haar identiteit verbergen.
3
Geschiedenis van Baskenland en ETA
Aangezien ik wou begrijpen hoe een jonge vrouw bij een groepering als ETA terechtgekomen was, moest ik niet alleen inzage krijgen in de tijd van haar aansluiting maar ook in het hart van wat ETA was. Lees meer over de geschiedenis van Baskenland, een regio doordrenkt van traditie en eigenheid.
Baskenland, een regio gelegen in het westen van de Pyreneeën, en heeft altijd zijn eigenheid behouden. Het bergachtige landschap en de afgezonderde ligging zorgden ervoor dat de Baskische taal, Euskera genaamd, overleefde.
4
Podcast & ethiek
Op 18 oktober 2021 kreeg ik goed nieuws: Jaione was bereid om aan mijn project mee te werken, op voorwaarde dat haar mogelijke vrijlating niet in gevaar zou worden gebracht en dat haar ware identiteit aan het licht kon komen, aangezien ze in Spanje volledig anders wordt afgeschilderd. Ik stemde meteen in, maar een opmerking van een vriendin van Jaione maakte me ongemakkelijk: ‘bedankt dat je dit voor Jaione doet’. Ik realiseerde me dat ik dit niet vóór haar deed, maar samen met haar. Maar hoe kunnen een "documentairemaker" en een "personage" samen een verhaal vertellen? Is dat wel mogelijk?